Ben jij iemand die te vaak of te snel ‘ja’ zegt? En daarna zoveel ballen in de lucht moet houden dat je er duizelig van wordt? Dan is het de hoogste tijd dat je leert je eigen grenzen te bewaken. Want de kans is groot dat die zijn ondergesneeuwd onder al je toezeggingen. Maar stelselmatig over je eigen grenzen heengaan is voor niemand goed. Het veroorzaakt stress, creëert onrealistische verwachtingen en zet een ongezonde standaard neer, voor jezelf en voor anderen. In deze blog leer je hoe je professioneel nee kunt zeggen, zonder dat je je schuldig voelt. En dat jij en je collega’s bovendien best heel blij mogen zijn met jouw ‘nee’.

Waarom nee verkopen zo moeilijk is

Onze eerste natuurlijke neiging is om een vraag met ‘ja’ te beantwoorden. Dat is cultureel nu eenmaal zo ingebakken. ‘Nee’ is een rood kruisje en ‘ja’ is een groen vinkje. We willen naar anderen toe liever positief, dan negatief overkomen. Vind je iemand aardig, dan zeg je sneller ‘ja’ omdat je dat wil laten blijken. Of je wil juist graag dat mensen jou mogen. Zeker op je werk wil je natuurlijk gewaardeerd worden door je collega’s en leidinggevenden. Volgens wetenschapper William Ury zeggen we dan ook vaak ‘ja’ tegen dingen die we liever niet doen, om anderen te vriend te houden.[1] We zijn namelijk bang voor de gevolgen. Wat als iemand zich afgewezen voelt en het je kwalijk neemt?

• Ga eens voor jezelf na waarom je zo graag ‘ja’ wil zeggen. Is het uit onzekerheid of verantwoordelijkheid? Of omdat iedereen al ‘ja’ heeft gezegd? En zit daar een patroon in?
• Inzicht krijgen in waarom je eigenlijk ‘nee’ wil zeggen, is net zo belangrijk. Door bij jezelf na te gaan waarom je iets niet wil, wordt het de volgende keer makkelijker om dit aan te geven.

De kracht van ‘Nee’

Nee is eigenlijk een heel krachtig woord. Hoewel je iets afwijst, kom je daarmee juist op voor jezelf. Voor je grenzen, voor je gezondheid of voor je normen en waarden. Het is in die zin juist heel positief om nee te zeggen. Het werkt bevrijdend en geeft je tegelijkertijd grip.

Ook voor de ander hoeft een duidelijk ‘nee’ niet per se negatief te zijn. Dat vullen we vooral zelf in, terwijl dat helemaal niet zo hoeft te zijn.[2] Het schept namelijk ook duidelijkheid, waardoor de ander opzoek kan gaan naar een andere oplossing. Je leidinggevende weet bijvoorbeeld meteen of je een bepaalde planning wel of niet gaat halen. En kan daardoor op tijd hulp inschakelen. Had je tegen beter weten in ‘ja’ gezegd, dan had niet alleen jij een probleem gehad, maar uiteindelijk ook je leidinggevende en je collega’s.

Begin bij ‘misschien’

Vaak kiezen we meteen voor het een of het ander, zonder goed te onderzoeken wat er precies gevraagd wordt en wat de mogelijkheden zijn. Wist je dat er tussen ‘ja’ en ‘nee’ een heel grijs gebied zit, ook wel aangeduid als ‘misschien’? Dat is best een verstandige eerste stap. Vraag daarom eerst goed door voordat je ‘ja’ of ‘nee’ zegt. Goede vragen zijn bijvoorbeeld: Wanneer moet het af zijn? Is alle benodigde informatie al bekend? Wie doen er allemaal mee en wie moeten er iets van vinden? Probeer ook samen een ureninschatting te maken, zodat je een realistisch beeld hebt. Je hoeft vervolgens niet meteen met een antwoord te komen. Gun jezelf de tijd er goed over na te denken en geef aan wanneer je erop terugkomt.

Een kwestie van prioriteiten stellen

Een andere vraag is hoeveel prioriteit iets eigenlijk heeft. Niet alles is even belangrijk. Prioriteren dus die hap. Vaak kan je samen met je leidinggevende heel goed bepalen wat voorrang heeft. Kan die nieuwe taak echt niet wachten? Als jouw bordje vol is, zul je er eerst iets af moeten scheppen om ruimte te maken voor iets nieuws. Het is dan wel verstandig om voorwaarden te stellen en duidelijk te benoemen. Als X op tijd over de brug komt met Y, kun jij op tijd aan de slag. Of, alleen als X en Y je helpen, lukt het jullie de klus te klaren. Als die kaders duidelijk zijn, kom je minder snel voor onaangename verrassingen te staan.

De kunst van een positief nee

Ga je uiteindelijk toch ‘nee’ verkopen? Doe dit dan vriendelijk, maar duidelijk en krachtig. Laat geen twijfel of open eindjes bestaan, want dan weet de ander niet waar hij aan toe is. Uitspreken dat je iemands vraag of gedachte waardeert is natuurlijk wel fijn. Bijvoorbeeld door te zeggen: ‘Leuk dat je aan mij denkt, maar ik ben nu druk bezig met de afronding van project X.’ Wees eerlijk in je communicatie. Je hoeft geen excuses te maken of te verzinnen. Ook al voelt het in het begin ongemakkelijk, je zult merken dat er ook een last van je schouders valt als je ‘nee’ zegt. Je zegt eigenlijk immers ‘ja’ tegen jezelf.

Aan de slag met Samen Fitter

Ga jij vaak over je grenzen heen en vind je het moeilijk om ‘nee’ te zeggen? Ga dan aan de slag in de Samen Fitter App. Leer je grenzen te bewaken en prioriteiten te stellen. En doe onze praktische oefeningen om professioneel maar positief nee te zeggen.

Aan de slag in de Samen Fitter App

[1] https://www.williamury.com/the-power-of-a-positive-no/ 
[2] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36201840/