Maar liefst 17% van de Nederlandse werkzame bevolking kampt met burn-out klachten of klachten die op een burn-out lijken. Dat is best wel veel. Je brein is een wonderlijk orgaan. Het helpt je om te denken, te voelen en te presteren. Maar wat als je langdurig onder hoge druk staat? Tijdens Brain Awareness Week staan we stil bij de impact van stress op ons brein. Wist je dat burn-out klachten niet alleen je energielevel beïnvloeden, maar ook je hersenen op lange termijn kunnen veranderen? GZ-psycholoog Louis legt uit wat er in je hoofd gebeurt bij een burn-out en hoe je je brein gezond houdt.

Het fenomeen burn-out

‘Burn-out’ is een relatief nieuw fenomeen. De Amerikaanse psycholoog Herbert Freudenberger gebruikte dit voor het eerst in de jaren 70 om klachten te omschrijven van zorgprofessionals die veeleisend naar zichzelf toe waren en veel stress ervaarden. Later is de term breder geworden: iedereen kan een burn-out krijgen. Het bijzondere van de term is dat niet iedereen het eens is over wat een burn-out nou precies is. Anders dan bijvoorbeeld een depressie, of ADHD, komt burn-out als diagnose niet voor in het diagnose handboek (DSM) dat door GGZ professionals wordt gebruikt. Toch wordt de term, ook door GGZ professionals, inmiddels wel veel gebruikt. Waar iedereen het wel over eens is: we relateren een burn-out aan de gevolgen van ons werk.

Burn-out en het brein

Wanneer je zelf een burn-out hebt meegemaakt, of erover hebt gehoord van anderen, hoor je vaak dat genoemd wordt dat iemand niet meer op het ‘oude niveau’ terug is gekomen. De hormonen die vrijkomen wanneer je jarenlang negatieve stress ervaart (vooral cortisol) hebben blijvende impact op het brein. De eerste kleine onderzoeken die gedaan zijn naar mensen die jarenlang ontzettend veel uren hebben gewerkt en aangeven stress te ervaren laten bijvoorbeeld zien dat deze groep meer negatieve emoties ervaart en deze emoties minder goed kan onderdrukken. De mate waarin we onszelf ‘sturen’ in het dagelijks leven en emoties reguleren neemt af. Bij chronische stress is de impact op het brein groot: na verloop van tijd (jarenlang ervaren van negatieve emoties en stress) kunnen geheugenproblemen en aandachtsproblemen ontstaan. Dit klinkt misschien wat eng, maar maak je niet direct zorgen. Dit soort heftige resultaten treden echt pas op wanneer iemand continu en jarenlang onder spanning staat.

Jouw brein en stress

Benieuwd hoe het met jouw brein gesteld is? Helaas kunnen we je niet in een hersenscanner plaatsen om dit te meten, maar je kunt voor jezelf wel een paar dingen nagaan. Twee vuistregels van het brein die kunnen helpen:

‘Use it or loose it’

Dit principe betekent dat de hersencellen die je niet gebruikt, na verloop van tijd verloren gaan. De cellen die je wel gebruikt, maken steeds sterkere verbindingen. Simpel gezegd: als je veel stress en negatieve emoties ervaart, gaat jouw brein zich zo inrichten dat dit steeds makkelijker gaat. Je wordt als het ware ‘beter’ in het voelen van stress. Het is dus vooral belangrijk om ook andere emoties te voelen en dingen te doen waarbij jij je kunt ontspannen.

‘Motion is lotion’

Beweging (motion) is noodzakelijk voor ons brein om goed te functioneren. Zorg ervoor dat je goed blijft bewegen, zeker wanneer je merkt dat je (veel) last van stress hebt. Daarnaast is beweging (voor jou, maar ook voor je baas) een win-win. Je voorkomt burn-out klachten, voelt je beter en bent ook productiever wanneer je regelmatig beweegt. Sterker nog, de tijd die je op je werkdag kwijt bent door even te bewegen of sporten haal je qua productiviteit later makkelijk in!

Praktische tips om burn-out te voorkomen

Voorkomen is beter dan genezen! Daarom hier een paar simpele maar effectieve tips om je brein gezond te houden en burn-out klachten te voorkomen:

1. Plan dagelijkse ontspanmomenten
Gun jezelf gedurende de dag korte pauzes om op te laden. Al is het maar vijf minuten om even naar buiten te gaan of rustig een kop thee te drinken.

2. Beweeg regelmatig
Onthoud: Motion is lotion! Maak dagelijks tijd vrij om te bewegen. Een korte wandeling tijdens de lunchpauze kan al wonderen doen voor je brein en stressniveau.

3. Stel grenzen
Leer ‘nee’ zeggen en bewaak je grenzen. Voel je je overweldigd? Bespreek het met je leidinggevende of collega’s. Samen kom je vaak tot een oplossing.

4. Slaap is je superkracht
Een uitgerust brein functioneert beter. Probeer elke nacht 7-8 uur te slapen en zorg voor een vast slaapritme.

5. Doe dingen waar je blij van wordt
Plan bewust activiteiten in waar je energie van krijgt, zoals hobby’s of tijd met vrienden. Dit helpt je brein te focussen op positieve emoties.

Wil jij alle ins en outs over stress en burn-out ontdekken? Wat is het, hoe herken je het én hoe buig je het om naar iets positiefs? Doe dan mee met de 7-daagse uitdaging 'Beter omgaan met stress' in de Samen Fitter app. Heb je de app nog niet? Geen probleem! Via dezelfde link kom je direct in de App Store of Google Play om de app te downloaden. Zoek daarna in het ontdek scherm naar: Beter omgaan met stress.