Iedereen vergeet weleens iets: je sleutels, een afspraak of dat ene berichtje. Maar waarom vergeten we eigenlijk? En wanneer is het reden tot zorg? We vroegen het GZ-psycholoog Louis.

Vergeten is niet per se ‘kwijt zijn’ van herinneringen, maar eerder moeite hebben ze terug te halen. Ons brein werkt efficiënt: onbelangrijke info verdwijnt om ruimte te maken voor wat écht telt. Maar wat als je steeds vaker vergeet? We duiken in de oorzaken én geven tips om je brein fit te houden!

Vergeetachtigheid

Vergeten doen we vrijwel iedere dag. Of het nou om de sleutels gaat, iemand een berichtje sturen of iets wat we eigenlijk gedurende de werkdag hadden moeten doen - het overkomt ons allemaal. Het bijzondere is dat we denken dat vergeten te maken heeft met het ‘kwijt zijn’ van een herinnering, maar dat is vaak niet het geval. Onderzoek heeft laten zien dat we vaak moeite hebben om een herinnering terug te vinden. Of in computertermen: het opslaan van een herinnering is niet het probleem, maar het ophalen van een herinnering. Onderzoekers zijn het er trouwens nog niet helemaal over eens waarom we vergeten. Globaal gezien zijn er vier belangrijke theorieën over vergeetachtigheid.

Een stukje theorie

1. De ‘interferentie theorie’ gaat er vanuit dat we vergeten wanneer we vaak hetzelfde meemaken. Hoe vaker we iets meemaken, hoe moeilijker het is om het te herinneren. Op een gegeven moment lijken de gebeurtenissen zo op elkaar dat we ze lastig kunnen onderscheiden.
2. De ‘tijd-theorie’ stelt dat we meer vergeten naarmate er meer tijd tussen het oorspronkelijke event en het ophalen van de herinnering zit. 
3. De ‘ophaal-theorie’ gaat er vanuit dat we herinneringen wel kunnen onthouden, maar alleen wanneer we een herinnering op de juiste manier opslaan en de juiste hints hebben om deze weer op te halen. We slaan informatie die we niet nodig vinden niet scherp op, en hebben daardoor meer moeite om het later op te halen.
4. De ‘hint-theorie’ lijkt daar erg op. Ook in deze theorie wordt er vanuit gegaan dat we veel informatie opslaan, maar dat de juiste hints om ons erop te wijzen vaak ontbreken. En dat we, wanneer de juiste hint of associatie zich aandoet, ineens iets wel weer herinneren.

Los van welke theorie het nu bij het juiste eind heeft, ons brein is van nature een orgaan dat zo efficiënt mogelijk probeert te werken. Door onbelangrijke zaken te vergeten, ontstaat er ruimte om dat wat wél belangrijk is beter te onthouden. Op die manier wordt informatie (hopelijk) zo efficiënt mogelijk opgeslagen. De hersenen hebben een beperkte capaciteit die ze goed willen benutten, maar het zou voor onszelf ook erg lastig worden wanneer we alles wat we meemaken tot in detail zouden onthouden. 

Wanneer we (te) veel vergeten

Iedereen die ouder wordt, begint meer te vergeten naarmate het brein ook ouder wordt. Gelukkig is er in veel gevallen geen sprake van een ernstige aandoening, zoals bijvoorbeeld Alzheimer. Het kan best vervelend zijn wanneer je de indruk hebt dat je ontzettend veel vergeet, en je maakt je misschien zorgen. Hieronder vind je een aantal gevallen waarin vergeetachtigheid voorkomt en de manier waarop het zich vaak voordoet.

Alzheimer

Bij Alzheimer zie je vaak dat de vergeetachtigheid gestaag toeneemt. Iemand begint dingen te vergeten die ervoor zorgen dat het moeilijker wordt om zelfstandig te leven, zoals rekeningen betalen of koken. Het kan zelfs lastig worden om goede gesprekken te voeren én het kan voorkomen dat iemand het jaar en de dag helemaal kwijt is. Bij vergeetachtigheid komt iets vaak wel terug, bij Alzheimer is er veel vaker last van geheugenverlies dan alleen vergeetachtigheid.

Medische oorzaak

Sommige medicijnen en aandoeningen kunnen vergeetachtigheid met zich meebrengen. In de meeste gevallen treedt het effect (vrij) snel in en herstelt het geheugenverlies zich wanneer de medicijnen niet meer worden genomen of de aandoening zich herstelt. In uitzonderlijke gevallen, door bijvoorbeeld langdurig alchol-, drugs- of medicijngebruik kan er permanente hersenschade ontstaan.

Emotionele oorzaak

Klachten zoals angststoornissen, depressies en slaapproblemen brengen vaak ook geheugenproblemen met zich mee. Deze ontstaan vaak geleidelijk. Anders dan bij Alzheimer lukt het vaak nog wel om goed te functioneren en is iemand niet verward. Typisch voor emotionele klachten is een gebrek aan focus, het ervaren van stress en/of het gevoel hebben dat het allemaal teveel wordt. Vergeetachtigheid die samenhangt met (sterke) emoties komt veruit het meest voor.

Wat kun je aan vergeetachtigheid doen?

Of en wat je aan vergeetachtigheid kunt doen, hangt af van de oorzaak. Aan normale vergeetachtigheid is niet heel veel te doen - hoewel je jezelf wel trucjes aan kunt leren om dingen makkelijker te onthouden. Wanneer je een aantal weken last hebt van geheugenverlies en je zorgen maakt, is het verstandig je huisarts te bezoeken. Vooral wanneer je merkt dat het moeilijk lukt de dingen in het leven te doen die voor jou gebruikelijk zijn, zoals bijvoorbeeld werk of het huishouden. In de meeste gevallen is de oorzaak emotioneel, je kunt om te beginnen dan ook zelf al kijken hoe lang de klachten zich voordoen en of er iets veranderd is in hoe je voelt in die periode.

Gezonde hersenen helpen je scherp en energiek te blijven. Gelukkig kun je je brein eenvoudig fit houden met kleine acties! In de Ga voor een fitter brein-uitdaging in de app, dagen we je uit met puzzels, een rondje lopen, tekenen en mediteren. Zo helpen we je een handje op weg naar een scherper brein! Heb je de app nog niet? Download de app direct.